Silja klikkar ekki

María góð, svo mild og rjóð

Söngsveitin Fílharmónía hélt sína aðventutónleika á sunnudagskvöldið og endurtók þá í gærkvöldi. Dagskráin var óvenjuleg og spennandi - sem er meira en segja má um aðventutónleika svona yfirleitt. Ekki er kórstjórinn, Magnús Ragnarsson, bara fundvís á óvænt lög, innlend og erlend, til að flytja á þessum árstíma heldur samdi hann sjálfur áhrifamikið kórverk sem kórinn frumflutti á tónleikunum. Tónleikarnir voru helgaðir Maríu guðsmóður og höfðu yfirskriftina "Himnamóðirin bjarta". Enda voru sungin sex lög um hana, hvert öðru ólíkara. Eiginlega vissi maður ekki hvar maður var staddur í upphafslaginu, "Salve Regina" (Heill þér, drottning) eftir Lars Jansson við sálm frá 9. eða 10. öld. Ekki var undrunin yfir óvæntum taktinum í laginu yfirunnin þegar gæsahúðin tók við og hélt manni í greipum sér út verkið. Þá útskýrði Magnús kórstjóri að þetta væri upphaflega djasslag sem gamli sálmurinn hefði verið lagaður að og þessi útgáfa lagsins væri tileinkuð örbirgum mæðrum í Brasilíu. Þetta er rosalega sterkt verk og var vel valinn upphafspunktur tónleikanna, eftir það var öruggast að vera við öllu búinn. Eftir á að hyggja finnst mér að í þessu fyrsta verki hafi einkenni Fílharmóníu komið glöggt í ljós. Kórinn syngur afar vel, jafnvægið er gott, textaframburður skýr. Hann syngur af krafti og hefur myndarlegan hljóm og fínan takt. Nú má samt enginn halda að það sé gospelkeimur af honum, síður en svo, kórinn syngur algerlega væmnislaust (og kom þó iðulega út á manni tárum) og krafturinn er ævinlega tempraður smekklegri mildi. Svo ber hann þess greinileg merki að kórstjórinn hefur ekki aðeins næma kímnigáfu heldur er hann fínn leikstjóri. Eftir fallegan flutning á "Hátíð fer að höndum ein" var komið að frumflutningi á "Spádómi Jesaja" eftir kórstjórann. Magnús valdi að tónsetja þann kafla í spádómnum sem boðar fæðingu Jesúbarnsins og hefst á orðunum: "Sú þjóð sem í myrkri gengur sér mikið ljós." Textinn er máttugur og þó að margt sé í honum sem virðist eiga illa við ("menn leika af fögnuði þegar herfangi er skipt") þá var það ráð Magnúsar að taka það frekar út úr og leggja áherslu á það en fela það og ítrekaði með því að þessi texti kemur úr öðrum tíma, öðrum heimi, en segir þó frá því sem skiptir máli fyrir okkur hér og nú. Því miður hafði Jesaja gamli þó ekki rétt fyrir sér þegar hann sagði að friðurinn myndi engan enda taka ... Flutningur verksins var leikrænn og skemmtilegur og kórinn eins og einn maður undir vökulu augliti stjórnanda og höfundar. Það er tilhlökkunarefni að fá að heyra þetta verk aftur að ári. Freistandi er að skrifa fullkomið efnisyfirlit tónleikanna með athugasemdum en óvíst er að nokkur nennti að lesa það. Hreinlega öll lögin höfðu sín áhrif, gæsahúð tók við að skælum sem aftur leystust upp í gæsahúð eða hlátur! Maríukvæði Atla Heimis sem er eins og það hafi verið til frá upphafi Íslandsbyggðar var gullfallega sungið, Maríukvæði Báru Grímsdóttur, "Eg vil lofa eina þá", er alger snilld, svo skemmtilegt að mann langar til að hoppa og dansa - allavega taka undir: "María væn, þín veitist bæn, virgo gloriosa!" Og okkar frægasta Maríubæn, "Ave María" Kaldalóns sem flokkast nú eiginlega til kraftaverka, hana söng Hulda Björk Garðarsdóttir sópran með kórnum af innileika. Eftir hlé var farið í heimshornaflakk, sungið klassískt danskt jólalag, "Forunderligt at sige", norska verkið "Toner julenatt" sem leikur sér að "Heims um ból" á algerlega töfrandi hátt, finnsk "Ave María" sem kórinn flutti í þrennu lagi, konurnar allar úti í hliðargöngum en karlarnir í hnapp fremst á sviðinu, konurnar báðu og karlarnir sungu sama texta. Rosalega flott! Og eftir finnskan dapran hátíðleika komu Þrír piparkökukarlar frá Svíþjóð og lömuðu mann af hlátri! Meira að segja var farið til Úkraínu og makalaust að stór kór skuli geta sungið gersamlega í takt svona framandi texta. Það lag, "Shchedrik", notaði kórinn sem uppklappslag til að reyna að friða æstan múginn sem vildi ekki hætta að klappa. Það gerðist eftir lokalagið, franska jólasálminn "Nóttin helga", sem Hulda Björk söng yndislega með kórnum og við organleik Kára Þormar. Tvisvar fengu tónleikagestir að syngja með kórnum sem ævinlega er vel þegið. "Fögur er foldin" er að vísu óttalega vandræðalegur texti, en einstaklega ánægjulegt var að fá að syngja "Kvæði af stallinum Kristí" eftir Einar í Heydölum með kórnum og Huldu Björk. Þetta voru dásamlegir tónleikar; ég er ekki frá því að ég sé beinlínis betri manneskja eftir þá.